HAK INDIVIDU
Hak individu adalah hak-hak am seseorang dalam masyarakat. Hak-hak
ini menggariskan batasan perhubungan antara individu. Ia adalah sesuatu
yang universal. Setiap manusia mahu hak dan maruahnya dihormati.
(1) Apakah yang anda faham dengan hak-hak
individu? Huraikan dan berikan contoh yang sesuai.
Hak individu adalah hak-hak am seseorang dalam masyarakat yang
menggariskan batasan perhubungan antara individu. Ia adalah
sesuatu yang universal kerana setiap manusia mahu hak dan
maruahnya dihormati. Hak individu atau juga dikenali sebagai hak
persendirian atau privasi adalah hak seseorang untuk bersendirian,
untuk bebas daripada publisiti yang tidak dikehendaki dan untuk
menikmati kehidupan sebagaimana yang diingininya, tanpa nama,
gambar atau kegiatannya ‘diawamkan’ melainkan jika dia ingin
mengenepikan hak itu.
Bagaimanapun hak individu ini hanya terhad untuk melindungi
perasaan orang yang hidup sahaja. Perbadanan atau institusi awam
tidak mempunyai hak-hak ini melainkan jika diberikan oleh undangundang khas.
(2) Mengapakah kemajuan media massa mengancam
hak-hak individu?
Komunikasi massa mengancam hak individu kerana semakin
canggih teknologi komunikasi dan media, semakin mudah untuk
pihak berkenaan mendapatkan maklumat peribadi dan
menyebarkannya dalam masa yang singkat kepada khalayak yang
ramai. Selain itu teknologi juga memungkinkan pencabulan hak
individu seperti sesuatu gambar yang ditukar wajahnya kepada
wajah orang lain yang bertaraf selebriti akan melanggar hak individu
selebriti terbabit.
Mokhtar (2004) membahagikan pelanggaran hak individu kepada empat
cara:
1. Gangguan secara salah
Pada umumnya ia melibatkan gangguan terhadap hak persendirian atau
unsur peribadi seseorang tanpa pengetahuan dan keizinannya. Cara ini
kerap melibatkan penggunaan alat-alat pengintipan seperti mikrofon
tersembunyi, kamera berkuasa tinggi atau dengan mendapatkan dokumen
peribadi seseorang secara haram.
2. Menerbitkan bahan peribadi
Ini kerap terjadi apabila penerbit akhbar menerbitkan fakta-fakta tentang
kehidupan peribadi seseorang yang boleh menyakitkan hatinya dan
lantaran itu boleh menyebabkan orang itu mengalami gangguan mental
atau keadaan yang memalukan.
3. Meletakkan seseorang dalam gambaran palsu
Ini boleh berlaku apabila sesebuah cerita, berita atau gambar,
menggambarkan sesuatu selain faktanya yang sebenar. Sifat bahan yang
diterbitkan itu semestinya tidak boleh menyebabkan orang ramai
menyangka benar atau mempercayai sesuatu yang tidak disebutkan atau
digambarkan secara khusus oleh bahan itu.
4. Aproriasi
Sesebuah penerbitan adalah salah dan mengganggu privasi seseorang jika
menggunakan nama, persamaan, atau keperibadiannya untuk tujuan
pengiklanan atau perdagangan.
Keempat-empat kesalahan ini biasanya dilakukan oleh pihak media
melalui berita-berita dan gambar yang mereka terbitkan.
Zelezny (2001) menghuraikan PELANGGARAN HAK INDIVIDU di atas.
PERLINDUNGAN HAK-HAK INDIVIDU OLEH NEGARA
LUAR
Perlindungan hak individu adalah sesuatu yang rumit apabila ia
melibatkan media massa yang semakin maju dan keupayaannya untuk
menyebarkan maklumat dengan cepat. Tambahan pula pelanggaran hak
individu pada masa kini tidak lagi terhad kepada media massa.
Bagaimanapun menurut Smartt (2006), tidak ada hak individu yang
dilindungi di bawah undang-undang Inggeris sehinggalah Akta Hak Asasi
Manusia (1998) diperkenalkan yang menggunapakai Konvensyen Eropah
Tentang Hak Asasi Manusia (European Convention on Human Rights,
ECHR). Dalam konvensyen ini, Perkara 8 menjamin hak privasi kepada
individu:
Perkata 8(1): Setiap individu mempunyai hak untuk dihormati
hak privasinya, keluarganya, rumahnya dan apaapa yang berkaitan dengannya.
Perkara 8(2): Tidak akan ada gangguan daripada pihak berkuasa
dengan pelaksanaan hak ini, kecuali jika ia adalah
selaras dengan undang-undang dan perlu untuk
masyarakat demokrasi yang melibatkan
keselamatan negara, keselamatan umum atau
kestabilan ekonomi negara, untuk menghalang
kekacauan atau jenayah, atau untuk perlindungan
kesihatan atau moral, atau untuk melindungi hak
dan kebebasan orang lain.
Dapat dilihat di sini bahawa hak privasi yang diberikan oleh ECHR
bukanlah hak mutlak tetapi disyaratkan oleh beberapa perkara dalam
Perkara 8(2) yang kebanyakannya mengutamakan hak awam melebihi hak
individu.
PERLINDUNGAN HAK INDIVIDU DI MALAYSIA
Sehingga kini Malaysia tidak mempunyai undang-undang khusus yang
melindungi hak-hak individu. Di Malaysia tidak ada akta yang dikenali
sebagai Akta Privasi sebagaimana dimiliki oleh negara-negara lain.
Lebih
malang lagi apabila Privacy International, sebuah badan bukan kerajaan
yang berpusat di Britain, melalui kajian yang dilakukannya melibatkan 50
negara telah meletakkan Malaysia di antara negara yang terendah dalam
perlindungan hak privasi. Antara lain kajian yang dilakukan pada tahun
2006 itu adalah berdasarkan kepada tiada undang-undang privasi yang
komprehensif dan penggunaan kamera litar tertutup yang meluas tanpa
perlindungan privasi (Shahrum, 2008).
Bagaimanapun ini tidak bermakna Malaysia tidak menjamin hak-hak
individu kerana terdapat beberapa Akta yang digunakan untuk melindungi
hak-hak ini. Antaranya adalah Seksyen 448 Kanun Keseksaan, Akta
Hasutan (1948), Akta Fitnah (1957) dan Akta Mesin Cetak dan
Penerbitan (1948).
(3) Nyatakan apakah peruntukan yang terdapat di
bawah Perkara 8 ECHR?
Perkara 8 ECHR menjamin hak privasi individu iaitu:
Perkata 8(1): Setiap individu mempunyai hak untuk dihormati
hak privasinya, keluarganya, rumahnya dan apa-apa
yang berkaitan dengannya.
Perkara 8(2): Tidak akan ada gangguan daripada pihak berkuasa
dengan pelaksanaan hak ini, kecuali jika ia adalah
selaras dengan undang-undang dan perlu untuk
masyarakat demokrasi yang melibatkan keselamatan
negara, keselamatan umum atau kestabilan
ekonomi negara, untuk menghalang kekacauan atau
jenayah, atau untuk perlindungan kesihatan atau
moral, atau untuk melindungi hak dan kebebasan
orang lain.
(4) Adakah Malaysia melindungi hak-hak individu? Jika
ya, senaraikan akta-akta yang berkaitan.
Ya, Malaysia masih melindungi hak-hak individu walaupun tidak
memperuntukkan sebarang akta khusus untuk hak-hak individu.
Antara akta-akta yang berkaitan adalah Seksyen 448 Kanun
Keseksaan, Akta Fitnah 1957, Akta Hasutan 1948 dan Akta Mesin
Cetak dan Penerbitan 1984.
(5) Adakah hak-hak individu yang dijamin oleh
undang-undang diberikan secara mutlak? Berikan
contoh-contoh yang sesuai untuk menyokong
pendapat anda.
Walaupun terdapat undang-undang yang memberi perlindungan
kepada hak individu, tetapi ia tidak diberikan secara mutlak.
Biasanya terdapat beberapa syarat yang diletakkan yang
mengutamakan hak awam berbanding hak individu.
Contohnya Perkara 8(1) ECHR memberikan jaminan kepada hak
individu tetapi ia dibatasi oleh Perkara 8(2) yang antara lain
mensyaratkan bahawa hak individu yang diberikan adalah selaras
dengan undang-undang, tidak melibatkan keselamatan negara,
keselamatan umum atau kestabilan ekonomi negara.
HAK-HAK INDIVIDU YANG DILINDUNGI DI BAWAH
SEKSYEN 448 KANUN KESEKSAAN
Di bawah Seksyen 448 Kanun Keseksaan, sesiapa yang didapati bersalah
kerana menceroboh bangunan atau rumah akan dihukum penjara setahun
atau denda maksimum RM2,000 atau kedua-duanya sekali.
Seksyen ini tidak melibatkan bidang komunikasi kerana secara dasarnya ia
tidak melibatkan media.
Seksyen 448 Kanun Keseksaan pernah digunakan ke atas seorang ahli
perniagaan, Ahmad Bakhtiar Abdul Kayoom yang kemudiannya didapati
bersalah kerana telah menceroboh dan memasang kamera intip di rumah
pelakon terkenal Nasha Aziz atau nama sebenarnya Noraishah Abdul
Aziz pada tahun 2003.
Di dalam kes ini, hak Nasha sebagai individu
untuk hidup bebas di dalam rumahnya telah dicabuli apabila beliau secara
tidak sengaja menemui sebuah kamera kecil yang disembunyikan di dalam
alat penyaman udara di rumahnya.
Ahmad Bakhtiar iaitu anak kepada tuan rumah yang disewa oleh Nasha
didapati telah memasang dan merakamkan aksi-aksi Nasha termasuk aksi aksi bogelnya di dalam rumah beliau antara April hingga Julai 2002.
Dalam kes ini, Majistret Ida Hanani Abdul Karim menjatuhkan hukuman
penjara enam bulan terhadap Ahmad Bakhtiar.
HAK INDIVIDU YANG DILINDUNGI DI BAWAH
AKTA HASUTAN (1948)
Sebilangan perkara yang dimaktubkan dalam Perlembagaan Persekutuan
tidak boleh dipertikaikan atau dipersoalkan secara terbuka.
Antara perkara
yang dianggap sensitif itu termasuklah kedudukan berdaulat Raja-Raja;
status Islam sebagai agama Persekutuan; kedudukan bahasa Melayu
sebagai bahasa kebangsaan; hak istimewa orang Melayu; pemberian
kewarganegaraan kepada bukan Melayu dan hak-hak lain yang diberikan
kepada mereka selepas mendapat taraf itu. Sebahagian besar perkaraperkara itu telah dikategorikan sebagai tidak boleh dipersoalkan di bawah
Akta Hasutan pada 1971 selepas terjadinya peristiwa berdarah pada 13
Mei 1969.
Sesiapa sahaja yang melakukan kesalahan-kesalahan berikut boleh
disabitkan di bawah Akta Hasutan (1969):
(i) melakukan atau cuba melakukan, atau membuat apa apa persediaan
untuk melakukan, atau berkomplot dengan mana-mana orang
untuk melakukan, apa-apa perbuatan yang mempunyai
kecenderungan menghasut, atau, jika dilakukan, akan mempunyai
kecenderungan menghasut;
(ii) menyebut apa-apa perkataan menghasut;
(iii) mencetak, menerbitkan, menjual, menawarkan untuk dijual,
mengedarkan atau mengeluarkan semula apa apa penerbitan
menghasut; atau
(iv) mengimport apa-apa penerbitan menghasut, melakukan suatu
kesalahan dan, apabila disabitkan, boleh bagi kesalahan kali pertama
103
didenda tidak melebihi lima ribu ringgit atau dipenjarakan selama
tempoh tidak melebihi tiga tahun atau kedua-duanya dan, bagi
kesalahan yang kemudian, boleh dipenjarakan selama tempoh tidak
melebihi lima tahun; dan apa apa penerbitan menghasut yang
didapati dalam milik orang itu atau yang digunakan sebagai
keterangan dalam perbicaraannya hendaklah dilucuthakkan dan
boleh dimusnahkan atau dilupuskan dengan apa-apa cara lain
sebagaimana yang diarahkan oleh mahkamah
Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan yang disebut dalam Akta Hasutan
ini merujuk kepada kedudukan Bahasa Melayu sebagai bahasa
kebangsaan; Perkara 153 pula perizaban kuota mengenai perkhidmatan,
permit dan sebagainya untuk orang Melayu dan Perkara 181 pula
perkecualian kedaulatan Raja-Raja. Adalah menjadi satu kesalahan di
bawah Akta Hasutan bagi siapa juga yang mempersoalkan perkaraperkara itu.
Contoh Kes Melibatkan Akta Hasutan (1948)
Pihak polis telah menahan Ummi Hafilda Ali dan Azizan Abu Bakar pada
17 Ogos 1997 bagi membantu siasatan kes liwat membabitkan bekas
Timbalan perdana Menteri Datuk Seri Anwar Ibrahim. Mereka ditahan di
bawah Seksyen 4(1)(b) Akta Hasutan 1948 iaitu mengeluarkan kata-kata
berupa hasutan. Mereka bagaimanapun dibebaskan keesokkan harinya
apabila keterangan mereka menunjukkan bahawa tuduhan yang dibuat
adalah tidak berasas dan lebih bergantung kepada andaian serta
prasangka.
HAK INDIVIDU YANG DILINDUNGI DI BAWAH
AKTA FITNAH (1957)
Akta Fitnah (1957) adalah akta yang banyak melindungi hak-hak individu
terutamanya yang berkait rapat dengan maruah dan imej individu
(Suhaini, 2004).
Matlamat undang-undang ini adalah untuk melindungi
harga diri plaintif pada pandangan orang lain (Salleh, 1994).
Ia adalah
suatu akta berhubungan dengan undang-undang libel dan slander serta
kepalsuan berniat jahat yang lain. Selain Akta Fitnah, prinsip-prinsip
common law turut terpakai oleh mahkamah dalam menjelaskan konsep
fitnah itu sendiri.
Menurut Suhaini (2004) fitnah merupakan kenyataan secara lisan atau
bertulis dan bersifat sementara atau kekal. Ia menjejaskan reputasi
seseorang dan mendedahkan diri kepada kebencian dan penghinaan diri
dalam masyarakat.
Terdapat dua bentuk fitnah iaitu:
1. Libel
Libel merupakan kenyataan atau representasi fitnah dalam bentuk yang
kekal. Ini termasuklah gambar, patung, tulisan, cetakan, tanda atau
lambang kepada umum. Penyiaran fitnah menerusi telekomunikasi sama
ada melalui radio dan televisyen juga perlu dianggap sebagai libel kerana
Seksyen 3 Akta Fitnah 1957 menyatakan bagi maksud undang-undang
libel dan slander, penyiaran perkataan-perkataan dengan cara komunikasi
radio hendaklah dianggap sebagai penerbitan berbentuk tetap.
2. Slander
Slander pula merupakan kenyataan atau representasi fitnah menerusi
perkataan atau tindakan (gestures). Untuk berjaya dalam sesuatu tindakan
undang-undang, wujudnya kerosakan khas perlu dibuktikan terlebih
dahulu.
HAK INDIVIDU YANG DILINDUNGI DI BAWAH
AKTA MESIN CETAK DAN PENERBITAN (1984)
Akta Mesin Cetak dan Penerbitan (1984) adalah akta yang ditubuhkan
untuk mengawalselia penggunaan mesin cetak dan percetakan,
pengimportan, penghasilan, penghasilan semula, penerbitan dan
pengedaran hasil penerbitan dan mengenai perkara-perkara yang
berkaitan dengannya.
(6) Apakah hak-hak individu yang dilindungi di bawah
Akta Fitnah 1957?
Akta Fitnah menjamin beberapa hak individu melalui peruntukanperuntukan di bawahnya. Antara lain, ia menjamin maruah dan
reputasi individu tidak dicemari oleh individu lain dengan niat jahat.
Ia bermatlamat untuk melindungi harga diri plaintif pada
pandangan orang lain. Hak individu dilindungi daripada fitnah
dalam bentuk kenyataan secara lisan atau bertulis dan bersifat
sementara atau kekal selagi ia boleh menjejaskan reputasi seseorang
dan mendedahkan individu itu kepada kebencian dan penghinaan
diri dalam masyarakat.
Di Malaysia hak asasi dilindungi di Perlembagaan Persekutuan Bahagian
II adalah bahagian khusus yang melindungi sembilan hak asasi manusia
iaitu:
Perkara 5 – Kebebasan diri.
Perkara 6 – Keabdian dan kerja paksa dilarang.
Perkara 7 – Perlindungan daripada undang-undang jenayah
kuat kuasa ke belakang dan perbicaraan berulang.
Perkara 8 – Kesamarataan.
Perkara 9 – Larangan buang negeri dan kebebasan bergerak.
Perkara 10 – Kebebasan bercakap, berhimpun dan berpersatuan.
Perkara 11 – Kebebasan beragama.
Perkara 12 – Hak berkenaan dengan pendidikan.
Perkara 13 – Hak terhadap harta.
RUMUSAN
Di dalam bab ini kita telah mempelajari tentang takrifan hak-hak individu
atau juga dikenali sebagai hak privasi. Kita juga telah membincangkan
bagaimana hak-hak ini boleh dicabuli terutamanya oleh media massa.
Akhir sekali kita juga telah membincangkan secara mendalam tentang
akta-akta berkaitan sama ada di luar negara ataupun di Malaysia